Amastris Antika Kenti’nde tılsımlı olduğuna inanılan amulet bulundu
BARTIN – Amastris Antika Kenti istirdat kazıları sırasında üzerinde kazıma çizgiler saha alan piramidal formda taş amulet (tılsımlı olduğuna inanılan şuurluluk) bulundu.
‘Tılsımlı Nesne’ (Amulet) bulundu. Bölgede henüz geçmiş eşi benzerine rastlanmayan, Anadolu’daki kazılarda ise Roma Dönemi tabakasında bulunmuş düzenli niteliğindeki tılsımlı nesnenin önümüzdeki günlerde Amasra Müzesi’nde sergilenmesi bekleniyor. Fenikeliler aracılığıyla Sesamos adı ile evvel kuruluşu M.Ö. 12. Yüzyıla müstenit, Miletoslular, Kimerler, Lidyalılar, Makedonyalılar, Romalılar, Bizanslılar ve Cenovalılar kadar birçok medeniyete sülale sahipliği yapmasının peşi sıra 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet yoluyla fethedilerek Osmanlı’ya katılan Amasra’nın yer altında küsurat tarihi, kazı çalışmalarıyla dolaşma yüzüne çıkarılıyor.
2014 yılında Milli Yetişek Bakanlığı’na beş yapılması amacıyla bağışlanan alanda, inşaat yapımı başlamadan geçmiş Amasra Müze Müdürlüğünün yapmış olduğu taharri kazıları esnasında Roma Dönemine tarihlendirilen mimari unsurlara rastlanmış ve bahis konusu alan siper altına alınmıştı. Akabinde tıpkısı alanda 2017 yılında esasen Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında kurtarma kazıları başlamış ve geçmiş etapta tapınak namına düşünülen yapıda çok sayıda sütun, bülten başlığı ve mimari parçalar ortaya çıkarılmıştı.
Tarihi bülten ve obje zaman yüzüne çıkarıldı
Doğal liman görevi gören koyları nedeniyle tarihte koskocaman bire bir liman kenti ve tecim merkezi adına konumlanan Amasra’daki kazı çalışmaları Kültür Bakanlığının destekleriyle Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında ve Bartın Üniversitesinin bilimsel danışmanlığında sürdürüldü. 2022 yılının Haziran ayında başlayan kazı çalışmalarıyla birlikte elan netlik kazanmasa dahi “stoa” olduğu değerlendirilen alanda şu asıl büyüklüğünde bir nice tarihi dergi ve nesne zaman yüzüne çıkarıldı.
Firez ve Turizm Bakanlığı Ekin Varlıkları ve Müzeler Umumi Müdürlüğü Kazılar ve Araştırmalar Daire Başkanlığının destekleriyle Amasra Müze Müdürlüğü Başkanlığında, Bartın Üniversitesinin ilmî danışmanlığında gerçekleşen ve 2022 yılının Haziran ayında başlayan Amastris Antika Site istirdat kazılarında Roma İmparatorluk ve Bizans Dönemlerine ilişkin yüze andıran sikke; eroin, sırça, kemikten yapılmış iki yüzden aşkın amiyane buluntu çağ yüzüne çıkarıldı.
Söz konusu çalışmanın yapıldığı mimarinin ölçüleri ise; ortaya çıkarılan devasa sütunları, korinth dergi başlıkları ve ense çatı elemanları ile yaklaşık 9 metre adına belirlendi. 4 kamer süren kurtarma kazıları sırasında dönüş yüzüne çıkarılan ve kazı bilimi dünyası özellikle gelmek için zaman meraklılarını heyecana boğan arz kebir gelişmelerden biri ise üzerinde kazıma çizgilerin yer aldığı piramidal formdaki ‘Tılsımlı Nesne’ (Amulet) oldu.
Eşi benzerine rastlanmayan kuru
Batı Karadeniz bölgesi genelindeki antika site kazılarında daha önce eşi benzerine rastlanmayan, Anadolu’daki kurtarma kazılarında ise Roma Dönemi tabakasında bulunmuş değişmeksizin niteliğindeki tılsımlı nesnenin ünik bire bir ürün olduğu ve önümüzdeki günlerde da Amasra Müzesinde sergileneceği öğrenildi. Eserin Anadolu’daki kazılarda Roma yapısında bulunmuş yeknesak olduğunu kaydeden Bartın Üniversitesi Arkeoloji Anabilim Dalı Başkanı Öğr. Üyesi Doç. Dr. Fatma Bağdatlı Çam, “Öncelikle Amasra Müzesi kazı başkanlığında hesaplı Amastris Antika Şehir Kurtarma Kazısı 2022 çalışmaları sırasında söz konusu eseri tespit etmiş bulunmaktayız. ve eserimiz M.S. 2. yüzyıla tarihlenen ve mermerden düz yazı edilmiş olan bire bir roma yapısının içerisinde M.S. 2. asır ortalarına tarihlenen gine tabakalarda ele eski olan ünik bir eserdir. Amulet namına tanımladığımız piramidal formda, ayak tabanı kısmı dördül, arka kısmı piramidal formda ve obsidyenden mamul ayrımsız zümre amulet kendisine tanımladığımız ayrımsız nişane. Eserimizin ayak tabanı kısmında bir figür vadi almakta. İnsize yani kazıma çizgilerle betimlenmiş olan Akdarı dininden tanıdığımız cenabıhak BES’in biçimlendiğini, betimlendiğini görüyoruz. Eserin ense kısmındaysa demotik namına isimlendirilen bozuk Mısır dinindeki Hieroglif harflerin Roma döneminin başlarında yıpranmamış dinin demotik yerine isimlendirdiğimiz harf karakterleri ile tılsımlı sözlerin düzlük aldığını görüyoruz. Eserin üzerindeki kod karakterleri de oyun ettiği siper anlamına belen etmekte. Tıpkısı nevi tılsımlı bilinçlilik namına döneminde bire bir kişinin üstünde taşıdığı, kötülüklerden, hastalıklardan sığınmak, hangi anlamda korumasını istiyorsa o şekilde üstünde taşıdığı merhem benzeri nesne kendisine tanımlayabiliriz. Bölgede kesinlikle tek olduğunu söyleyebiliriz. Anadolu’üstelik da ayrımsız Roma yapısında kazılar sırasında Roma tabakasında bulunmuş olan monoton olduğunu söyleyebiliriz rahatlıkla” dedi.
“Heyecanlandıran tıpkısı tespitti”
Kazılarda çevrim yüzüne çıkarılan tılsımlı nesnenin çalkantı verici bir belirleme olduğunun üstelik altını çizen Doç. Dr. Çam, “Az Çok kebir benzeri tespitti bizim için. Heyecanlandıran benzeri tespitti. Bunun sebebi öncelikle Roma İmparatorluk dönemine ilgilendiren balaban bire bir yapıda çalışırken, Roma tabakalarında hakeza tıpkı asur akamenid etkin, asur akadenid dönemlerinden bildiğimiz işaret mühürlere yakın aynı formda mamul hakeza bir amuletin hakeza ayrımsız yapıda belirleme edilmesi bizim üzere az çok önemliydi. O yüzden bundan sonraki çalışmalarımızda dahi bu mührün orijinalinde hangi anlamı taşıdığını ve üstünde taşıyan kişinin tıpkı karabaş mi, diyanet görevlisi mi, sağlık ya da asayiş için mı bunu taşıdığını ihtimal bile bire bir lejyonda vazifeli askerin Gün Doğusu seyahatleri sırasında ya birlikte Doğudaki görevi sırasında ihtimal de bulup buraya getirip getirmediği konusundaki ortaya çıkan soru işaretlerini tavzih etmek üzere elimizden geleni yapacağız” şeklinde konuştu.
Tılsımlı nesneyle ilgili ilmî çalışmaların sürdürüleceğini de sözlerine ekleyen Doç. Dr. Çam, “Hars Bakanlığı Ekin Varlıkları ve Müzeler Umumi Müdürlüğünün izin ve destekleriyle bu kazıyı gerçekleştirebildik. Tıpkı zamanda Bartın Valiliği ve Amasra Kaymakamı Ölçü Perçi’ye de verdiği destekten hava teşekkür ediyoruz” dedi.
