İlk olarak 70’li yılarda Afrika’de tanıdık primat çiçeği virüsünün (monkeypox) Kasım 2021’da ilk defa Afrika dışı tıpkı ülkede, KÖLE’birlikte ortaya çıkmasının arkası sıra, cümle acun bakir müstevli mı geliyor endişesiyle sarsıldı.
Acun Keyif Örgütü (DSÖ), hastalıkla ilişik başlarda keder verici boyutta bir salgının bahis konusu olmadığını açıkladı. Fakat 9 mahiye sürede virüs, 78 ülkede 18 binden aşkın kişiye bulaştı.
DSÖ Başkanı Tedros Ghebreyesus, beş altı çevrim ilk yaptığı açıklamada, vakaların yüzdelik 70’den fazlasının Avrupa’da, yüzdelik 25’inin KÖLE’de görüldüğünü, hastaların tahminî yüzdelik 10’unda ise hastaneye yatış gerektiğini kaydetti ve maymun çiçeği ile ilişik global acil nitelik” car edildi.
Fenomen sayılarının tezce arttığı KÖLE’deki Kaliforniya eyaletinin Şan Fransisco bölgesi ile New York eyaletinde da eski çağ “el sağlığı ivedi durumu” zar edildi. Primat çiçeğinden Afrika dışındaki geçmiş ahiret yolculuğu ise esbak dolaşma Brezilya ve İspanya’dan bildirildi.
Geçtiğimiz Haziran ayında İngiltere’nin başkenti Londra’birlikte taklitçi çiçeği teşhisi düz Türk sayrı Harun Tulunay, yaşadığı hastalık deneyimini sosyal medyasından engelsiz paylaşan Avrupa’daki evvel marazlı oldu. Tulunay’ın bu açıklamaları, Mürekkep Uluslar (BM) ve DSÖ’nün resmi sitelerinde da paylaşıldı. çabucak dünyanın gündemine oturan Tulunay, yaşadıklarını anlattı.
DÜNYANIN YER KORKTUĞU ÜÇ VİRÜSÜ BIRLIKTE YENDİ
Tulunay, 2015’üstelik İngiltere’ye yerleştiğini, 2016 yılının Haziran ayında HIV teşhisi aldığını kaydederek pandemi döneminde üstelik covide yakalandığını anlattı ve taklitçi çiçeği teşhisiyle ilişik tecrübesini ise şu şekilde özetledi:
“Bu yıl, tekrar Haziran ayında, (12’si 13’ü civarıydı) faziletli ateş ve taşkın üşüme, lerze, çalma boşalması, ak kan bezlerimde şişme ile hastalandım. Evvel covid olduğumu sandım zira bütün viral enfeksiyonlar müstacelen çabucacık benzeri belirtilerle başlıyor. Amma 4-5 pasaj sınav yaptırdım, bütünü olumsuz artık.
Üşüttüğümü evet bile alçak ayrımsız enflüanza geçirdiğimi düşündüm. Bire Bir haftayı geçmesine karşın ateşim düşmedi, tersine 40 dereceye büyüklüğünde yükseldi. Ivedi servisi aradım, durumumu izlememi, elan da ağırlaşırsam gine aramamı söylediler. Elbette ki bu benim maymun çiçeği tanısı almamı geciktirdi.
Birkaç ahit sonraları takkadak burnumda, banal bire bir doku bozukluğu ortaya bundan sonra. Kollarımdaki kızarıklıklar faziletli ateşten sanıldığı ve vücudumda vâsi lezyon olmadığı üzere, kimsenin aklına maymun çiçeği gelmedi. Sürekli başka aynı enfeksiyon arandı. Hassaten acilde, bademcik iltihabı olduğu bilerek penisilin (antibiyotik) verildi. İki hafta sürdü bu süreç. Artık tükürüğümü bile yutamayacak ayla gelince hastaneye yatırdılar. 3 çevrim sonra bile sınav sonucum pozitif geldi ve tedavime başlandı.”
“TEZYIFKÂR ÜRKÜTÜCÜ BİR DURUMDU”
İlk kere 30 sene evvel görülmüş ve şu andaki etkilerinin nasıl olduğu tüm kendisine kestirilemeyen tıpkı hastalıkla, Royal Free London Hospital’birlikte tıpkı odada yegâne başına karantinaya temizlemek zorunda olmanın çok nazik aynı travma yarattığına de değinen Tulunay, hastanede geçirdiği 11 aktarılma süresince yaşadığı duyguları ise şöyle anlattı:
“Dört duvar ayrımsız şifahane odası, camı birlikte açılmıyor. Etibba içeriye girerken hazmat süit (hazardous materials suit, faziletkâr korunma tulumları) giyiyor, methal çıkışta sizin dokunduğunuz tek şeye dokunulmuyor, odanıza giren hiçbir husus gene hariç çıkamıyor. Siz zaten hariç çıkamıyorsunuz, yanınıza kimesne giremiyor.
Biricik gördüğünüz öz doktorlarınızın o himaye tulumları içindeki iki gözü. Elbette kim ürkütücü tıpkısı kapsam. O günlerde buradaki (Türkiye’deki) arkadaşlarımı arayıp ağlıyordum, acep ölüyor muyum ben? Tek özdek iyiye gitmiyor, ne oluyor diye niteleyerek ötede aynı endişe vahi yaşıyordum.”
ÖNCEKI HIV TEŞHİSİ ALDI SONRA KOVİD OLDU “BILDIRME KÖTÜSÜ BUYDU” DEDİ
HIV pozitif teşhisi alması da dahil, yaşadığı hiçbir deneyimin buna benzemediğini vurgulayan Tulunay, hastalığın yarattığı varagele yeterince kötüyken, ayrımsız dahi üzerine damgalanarak yaşamanın çokça daha sarsıcı olduğuna dikkat çekerek, şunları söyledi:
“HIV’e yakalandığım ant semptomsuzdum, tedaviye başlandı ve hiçbir canip etkisi olmadan viral yükümlülük sıfırlandı, haddinden fazla şükür bulaştırıcılığım bitti. İki yol kovid geçirdim. Aşılarım sebebiyle hafif geçti. Onlarda bu kadar korkmamıştım. Primat çiçeğinde hastaneden çıktıktan sonra bilcümle lezyonlar namevcut olana kadar evinizde mecbur işlemez olmak zorundasınız.
Bunun hangi kadar süreceği de mahsus değil. Hani güneş tacı virüste 10-14 gün diyorduk söz gelişi. Hep o belirsizlikler, ruh bilimsel adına acayip yıprattı. Amma bildirme haddinden fazla birlikte çor deneyimimi paylaştıktan sonradan (içtimai medyada) insanlardan gelen negatif tepkiler azaltan oldu. İngiltere’dahi ayrımsız HIV derneğinde eğitim bilimi koordinatörü kendisine çalışıyorum.
İnsanlar ne efsus ki HIV konusunda birlikte 30-40 sene önceki bilgilerle, o ‘AIDS’e dönmüş’ HIV vakalarında kaldıkları amacıyla, HIV’e dahi hala damgalama ile yaklaşıyorlar. HIV hemen eşcinsellerin hastalığı sanılıyordu amma zaman heteroseksüeller arasında daha aşkın yayıldığı kanıtlandı. Deminden taklitçi çiçeğinde dahi bire bir damgalamaları görüyoruz hangi yazık kim. Oysa bu hastalıkla ilgili çok çok kusurlu bilgelik yayıldı.”
“ETRAFLI MÜDDET RAKS ETTİĞİNİZ BİRİNDEN DA BULAŞABİLİR”
Hastanede yattığı günlerde yaptığı paylaşımlar sonrası DSÖ başkanının hastalıkla ilgilendiren deneyimlerini anlatanlara teşekkürname ettiğine dair ayrımsız açıklama yayınladığını üstelik anlatan Tulunay, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Geçtiğimiz günlerde de hastalığın bulaş yollarına dayalı kullanılmamış bir izah yayınladı DSÖ aracılığıyla, alay malay ayrintili süre dans ettiğiniz insanlardan üstelik bulaşabilir dendi. Bu hastalıkla ait deneyimlerini sosyal medyada berrak anlatan Avrupa’daki geçmiş pestil dahi ego olduğum için, bu deneyimimi hastanede çektiğim fotoğraflarım ve videolarımla bu arada hep dünya ülkeleri ile benimsemek istediklerini ve bunları kullanarak tıpkısı farkındalık kampanyası yarmak istediklerini ilettiler. Kıvançla akseptans ettim ve çabucak hastalık temsilcisi kabil aynı konuma oturmuş oldum.”
“DAMGALANMA KORKUSU VİRÜSTEN ELAN TEHLİKELİ”
Damgalanma korkusunun, virüsün elan üstelik çabuk yayılmasına bozukluk olduğuna dahi değinen Tulunay, herhangi bir barışma üzere akilane bilgilendirmenin önemine değindi ve büyük bir çağrıda bulundu:
“İnsanların çoğu belki birlikte lezyonları görüyor amma damgalanacağını düşündükleri üzere korkuyor, doktora gitmiyor. Ya da hemen eşcinsel bireylerde olduğunu düşündükleri üzere kendilerine kondurmuyorlar. Farkında olmadan bulaştırmaya bitmeme ediyorlar. Ne eyvah kim ego daha zaman İstanbul’de ayrımsız dermatoloji uzmanına gittim ve muayenenin ortasında beni haberlerden hatırladığı için muayeneyi kesip (hastalık bulaştıracağımı düşünerek) klinikten çıkardı.
Değme şeyin elan bu kadar başındayken, durdurabileceğimiz, tedavisi birlikte olan benzeri hastalığı, damgalanma yüzünden, insanları korkutarak daha acı benzeri ayla getireceğimizden çok endişeliyim. Ilaç alınmazsa, keyif sistemini çok vahim yükler getirebilecek durumda.
Bu konuda Sağlık Bakanlığı ve ululuk yetkililerinin ayrımsız zaman evvel hem halkı hem birlikte alelhusus acil hekimlerini, aile hekimlerini akilane aynı şekilde bilgilendirmeleri gerekiyor kim böyle belirtilerle gelen kişilere maymun çiçeği testi birlikte yapılsın. Ayrıca aşısı de var ve bire bir zaman önceki aşılama siparişinin verilmesi, riziko gruplarına dağıtımının yapılması gerekiyor.”
“BULAŞTIRICILIK SÜRESİ NET DEĞİL”
Hastalığın bulaştırıcılık süresinin da ancak vücuttaki lezyonların iyileşmesiyle sona erdiğini vurgulayan Harun Tulunay, sözlerini şu şekilde noktaladı:
“Eğer vücudunuzda kabuklu yaralar, su toplamış bölgeler bibi duruyorsa, bibi bulaştırıcılığınız var demektir. Ne kadar süreceği tamamen sizin bünyenize sınırlanmış. 2 hafta bile kabil, 1 ay bile. Benim için 2,5 hafta sürdü. Ben hastalığı evimde mütezayit bire bir arkadaşımla kullandığımız eş eşyalardan kaptığımı düşünüyorum. Burnumdaki lezyon dışında vücudumun tek yerinde lezyon yoktu.
Boğazım kötüleşti yalnız. Şu kusurlu anlamayı düzeltmeyi çokça isterim. Yalnız cinsel yolla bulaşıcı bir hastalık değil maymun çiçeği. Şimdiye kadar bundan sonra Afrika’bile görülüyordu cinslik ayırt etmeksizin. Şu anda dünyaya baktığınızda söz gelişi Amerika’de 14-15’e andıran sülale kadınına bulaştığı biliniyor.
Hamile kadınlara bulaştığı açıklandı, çocuklarda ortaya çıktı. Acun çapında 18 bin olay var ve rastgele 5 günde bire bir açıklayan sayılar de artıyor. Etmek ki bu, herkesi etkileyebilecek bire bir çor. Amma insanlara daim kusurlu bilgilendirmeler yapıldı başlarda. Yalnız eşcinsel bireyleri etkiliyor, muhtemelen tıpkı uyuşma arasında çok kesif görülüyor şeklinde. Bu birlikte değişik insanların korunmamasına, ayrıca belki çocuklarına, eşlerine, elan risk grubu altındaki insanlara bulaştırmasına amil oldu.”
