İngiltere’bile hemşireleri dubara eden yer şişman sendikal yapı olan Krallık Bacı Koleji (RCN) bünyesinde birleştirme kısaca 100 bin hemşirenin İngiltere, Galler ve Yıldız İrlanda’birlikte 15 ve 20 Aralık’ta işi tevdi eylemine katılması bekleniyor. Bu, sendikanın 100 yıllık tarihindeki ilk grev hareketi olacak.
Unison, Unite ve GMB sendikalarının eş kararıyla İngiltere ve Galler’üstelik 21 ve 28 Fasıla’ta ise on binlerce cankurtaran ve ivedi servis çalışanının greve çıkacağı açıklandı.
10 yıldır başlıca ücretlerinin sonsuz gerilediğini, buna bedel salgınlar ve personel sıkıntısı zımnında çokça henüz sakil koşullarda çalıştıklarını belirten keyif çalışanları, İngiltere’bile şu anda yüzde 11’ün üstünde seyreden enflasyonun üzerinde sevap artışı temenni ediyor. Hükümetin buna alın getirdiği bildirme faziletkâr bindirim teklifi ise yüzde 5.
Sağlık hizmeti talebinin bildirme aheste olduğu şita döneminde, Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS) hizmetlerinde 100 binin üstünde personel eksiği olduğu tahmin ediliyor.
Uzmanlar, bu açığın Covid salgının yarattığı alışılmamış emek koşulları ve bu süreçte sistemin az daha çökme noktasına gelmesinden kaynaklandığını söylüyor.
Doktorlar, hemşireler ve ivedi servis çalışanlarının aksiyon yükü ikiye, üçe katlı durumda.
Hastane yatakları meşgul, alışılagelen yerine 15 dakikayı geçmemesi müstelzim cankurtaran bekleme süreleri ise her 10 vakadan birinde 1 saati geçebiliyor ve gâh durumlarda ambulansların hastane kapılarında saatlerce pestil çoğaltmak amacıyla beklediği haber veriliyor.
15 Açıklık’fecir itibaren, ülkede Noel kutlamaları önceden, yüz binlerce sağlık çalışanının işi tevdi eylemine katılması bekleniyor.
Grevler sırasında acil servisler çalışmaya bitmeme edecek ancak uzmanlar önümüzdeki haftalar ve aylarda esenlik hizmetlerinde vahim tıpkı kriz yaşanacağı konusunda uyarıyor.
Peki afiyet çalışanlarının elhak grev ilan edilmeden içinde olunduğunu vurguladığı bu krize neler sefer açtı, dünyada denk yerine gösterilen NHS bugüne nasıl geldi ve sağlık sisteminin geleceği üzere neler öngörülüyor? Uzmanlara ve afiyet çalışanlarına sorduk.
Şu anda ne oluyor?
Sendikalar, keyif çalışanları üzere enflasyonun yüzde 5 üstünde yani yüzdelik 19 remiks kâm ediyor.
Hükümet ise ortalama 4,74’lük tıpkı zamma istikbal eden, almanak brüt 1400 sterlinlik bire bir ücret artışı öneri ediyor.
İngiltere Bütçe Ofisi’nin 2023 yılı için almanak pahalılık öngörüsü yüzdelik 7,4 ve önümüzdeki yıl amme sektöründe zamlarının yüzde 2 ile sınırlanması planlanıyor.
Yani ortalama sevap kayran, hekim sıfır tıpkı keyif çalışanı, hükümetin teklifini kabul ederse, önümüzdeki iki yıl içinde yaklaşık yüzde 10 elan yoksullaşmış olacak. 2010 yılındaki ücretleri ile kıyaslandığında ise hakikat maaşları yüzdelik 20 kesintiye uğramış olacak.
Nuffield Trust adlı bağımsız milletvekili us kuruluşu, bu yıl Eş-Mart ayları ortada NHS iş gücünde yüzdelik 8’lik, yani tahminî 105 bin şahsiyet zahir olduğunu açıkladı.
Son ayrımsız sene ortamında NHS’cilt ayrılan hemşirelerin sayısı ise 40 binin üzerinde. Ve bu benzer işe alınan bacı sayısını aşıyor. Bu tıpkısı yandan hemşire açığının büyümesine aynı yandan tecrübeli hemşirelerin kaybedilmesine kere açıyor.
BBC Türki’ye mütekellim, New Cross Hastanesi’nde Becerikli Abla Pakize Durmaz, 2005’deri beri NHS’te çalışıyor. Durmaz, Covid döneminde sağlık çalışanlarının yıprandığını ve haddinden fazla sayıda kişinin meslekten ayrıldığını anlatıyor:
“Yoğunluğumuz bir nev bitmiyor ve bütün haddinden fazla güçsüz. Hemşireler eskiden 5 hastayla ilgilenirken bundan sonra 10 hastaya bakmak zorunda, az servet karşılığında çok aşkın ağırlık almamızı istiyorlar ve insanların hayatı bizim elimizde. Bizi pandemi döneminde sürekli alkışladılar amma karşılığında maaşımıza bindirim yapmadılar ve bu yüzden tıpkı sürü hayat daha bir iki stresli işlere yöneliyor.”
İş gücü açığını durdurmak için keyif sektörüne yetersiz dışından çok sayıda dirilik istihdam ediliyor.
Nuffield Trust’ın Mart 2022 verileri, afiyet kurumlarında müteharrik herhangi bir 6 kişiden birinin yabancı uyruklu olduğuna dikkat çekiyor.
Mavera yandan acentalardan geçici işçi alımının birlikte arttığı anlatım ediliyor.
Durmaz, “Günlük çalışanlara kadrolu hemşirelere nazaran iki gâvur ecir veriliyor nedeniyle hastaneler elan çok mal harcamış oluyor. Ben önce geldiğimde da çokça nazik aynı işçi açığı vardı. 20 sene öncesine dönmüş gibiyiz” diyor.
Fakat bu girişimler üstelik kalburüstü olamıyor ve akse aşılamıyor.
NHS verilerine göre Ilkgüz ayından itibaren hastanelerde otama sırası bekleyenlerin sayısı rekor kırarak 7,1 milyona ulaştı.
GMB sendikası, acil durumlarda cankurtaran için averaj bekleme süresinin tıpkı saate yükseldiğini söylerken herhangi bir üç cankurtaran çalışanından biri, gecikmeler yüzünden hastaların öldüğüne şahit olduklarını belirtiyor.
İngiltere hükümeti ise keyif çalışanları, demiryolu işçileri, öğretmenler, hukukçular, çizik kontrol muhafızları kadar haddinden fazla sayıda kamu çalışanlarının akıbet dönemde iş bırakımı kararı alması karşısında greve çıkmayı güçleştirecek yıpranmamış “anif yasalar” üzerinde çalıştıklarını açıkladı.
Sızıltı Kışı’ndan bugüne
BBC Türkçe’ye mütekellim, sağlık hizmetleri üstüne uzman edip ve tarihçi olan Dr. Agnes Arnold-Foster, 1948’teki kuruluşundan bu yana NHS’te sabah akşam ara sıra krizlerin yaşandığını, aylık konusunun hep gündemde olduğunu ve keyif çalışanlarının bu yüzden henüz önceki defalarca greve çıktığını anlatıyor.
1978-79 yıllarında “Hoşnutsuzluk Kışı” diye bilinen kamu sektörü grevler akımına beniz binlerce kişi katılmıştı.
Arnold-Foster’a göre bugün gündemdeki grevlerin öncekilerden ana farkı, ülkede hemşireleri dubara eden yeryüzü balaban sendika olan RCN’in ilk defa böyle benzeri girişimde bulunması ve bu yüzden hemşirelerin grevlere katılımının çokça henüz efdal olması.
Ancak, 1970’li ve 80’li yıllardaki grevlerin bir özelliği o dönemde afiyet kolunda sayman, temizlikçi, döşeyici, aşevi üzere koruyucu rollerde çalışanların birlikte çetin ayrımsız şekilde ortaklık göstermiş olmalarıydı.
Bugün ise bu kesimin büyük tıpkısı kısmı taşeron şirketlere bağlı ve dolayısıyla sendikalı değiller.
Günümüzdeki grevler bu yüzden katılım açısından bakıldığında oranla adi sayılıyor.
Antrparantez İngiltere’bile 1990’lara kadar değişik sektörlerdeki sendikalar birbirinin grevlerini destekleyebiliyor ve katılabiliyordu. 80’li yıllarda işbaşında olan Margaret Thatcher liderliğindeki Muhafazakar Tümen hükümetinin çıkardığı işçi örgütlenmeleri ve eylemlerini sınırlayıcı yasalar arasında tesanüt grevlerinin yasaklanması de vardı ve bu nedenle bu artık olanaklı değil.
Öte yandan İngiltere’üstelik şu koridor gündemde olan grevler sadece ecir talebine dayanmıyor, sendikalar, tıpkı zamanda himmet koşulları, personel açığı, nesep yetersizliği ve ihmal kadar sorunları dahi gündeme getiriyorlar.
Arnold-Foster’a bakarak, “Bunlar ölçmesi haddinden fazla henüz edisyon talepler. Aynı zamanda bu asıl talepler üzerine kurulan eylemleri sabote etmek üstelik henüz bayağı. Medyanın siyasal saldırılarda bulunması kolaylaşıyor, örneğin işçilerin açgözlü olduğu veya insanların hayatını tehlikeye attığı söylenebiliyor.”
‘Çalışanlarına envestisman yapılmazsa NHS diyerek tıpkı özdek kalmayacak’
Bu kamer planlanan grevlere ait izah eden İngiltere Keyif Bakanı Steve Barclay, “NHS personelinin çalışmaları ve özverisi üzere haddinden fazla minnettarım fakat mukavemetli aynı kışa yaklaşırken bazılarının greve çıkacak olmasından derin çeki duyuyorum, bu kimsenin yararına kaçınan” dedi.
Barclay’in sözleri bozuk İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher’ın 80’li yıllarda greve katılan hemşirelere yönelik açıklamalarını anımsatıyor.
Thatcher, greve sâdır hemşireleri “hastalara bilerek yumulmak” ve “hastalarını yarı yolda çoğaltmak istemeyen ve bu yüzden greve katılmayı sahne da edemeyen sair hemşirelere abra olmakla” suçlamıştı.
Fakat “pandeminin kahramanları” kendisine anılan afiyet çalışanları bundan sonra anne hayat ihtiyaçlarını karşılamakta zorlandıklarını, yoksullara besin yardımı işleyen kuruluşlardan yemek desteği almak zorunda kaldıklarını ve imdi bu koşullarda çalışmaya ve yaşamaya dayanamadıklarını söylüyor.
GMB Sendika Başkanı Rachel Harrison, “NHS çalışanları 12 yıldır devam eden kesintilere çıktı dayanamıyor. Yapmak istediğimiz serencam husus greve çıkmak amma hükümet bize eksantrik derman bırakmadı” diyor.
BBC’ye konuşan ve 26 yıldır NHS’te çalışan Carmel O’Boyle, “Kimse greve çıkmak istemiyor, bu çok metanetli benzeri karardı amma biz hastalarımızla kusursuz ilgilenebilmek istiyoruz ve hükümetin bizi dinlemesini hatırlamak için yapacak başka bire bir molekül olmadığını düşünüyoruz. NHS, çalışanlarına yatırım yapılmazsa NHS diye niteleyerek bir öz kalmayacak” diyor.
New Cross Hastanesi’nden Pakize Durmaz ise “Hemşireler ortada tükenmişlik durumu var. Tam sayıda çalışan olmayınca hastalara devir ayıramıyoruz ve ruhsal gerilim oluyoruz. Ayrımsız çok bacı bu yüzden hastalanıyor” konuşuyor.
NHS’mağara parçalanması ve özelleştirilmesi
Ülkenin genişlik balaban işvereni olan NHS, İngiltere’üstelik 1,5 milyona andıran kişiye istihdam sağlıyor.
Newcastle Üniversitesi’nde Umum Sağlığı Profesörü Allyson Pollock, grevlerin esasen NHS’mağara yaşadığı “30 yıllık parçalanmanın sadece ayrımsız semptomu” olduğunu söylüyor.
1980ler ve 90’larda eski başbakanlar Margaret Thatcher ve John Major döneminden başlayarak NHS’te, günümüze büyüklüğünde ayrıksı hükümetlerin bile sürdürdüğü bir “özelleştirme” politikasının yürütüldüğünü belirten Pollock, hükümetin esenlik sistemini piyasaya devrederek sorumluluktan kaçındığını öne sürüyor.
“Esasta NHS’e çokça sakil bire bir servet akışı var amma bu servet kamu-hür teşebbüs ortaklıkları marifetiyle şirketlere yönlendiriliyor” diyen Pollock sözlerine şöyle bitmeme ediyor:
“Afiyet sistemi anbean çıktı piyasa kararlarıyla yönetiliyor ve bu yüzden sistemin zarfında sorunlar yaşanıyor. İş gücünde özelleştirmenin kapsamı ise elan yeterince bilinmiyor ve konuşulmuyor.”
Pollock, NHS’in geleceği üstüne meyus.
Hastanelerin acil servis bölümlerinde saatlerce yatak beklediğini anlatan hastaların ve yoğunlukla kelle edemediğini dile getiren doktorların ise sayısı artıyor.
Pollock, “Halkı tutma yaklaşımı olan benzeri hükümet iktisadi sakinlik ve krizlerle başa çıkabilir. Ancak İngiltere’de hükümet bibi meydan ve özelleştirme yanlısı ideolojilere inanıyor ve kaynakların insanlara denk şekilde dağıtılması gerektiğini düşünmüyor” diyor.
Pollock karışma bir nice uzman önümüzdeki süreçte siyasetçiler ve kâh iletişim araçları kuruluşları yoluyla greve çıkan işçilere karşı ayrımsız suçlama stratejisi uygulanabileceğini ve kamuoyunda bölünme yaşanabileceğini düşünüyor.
Bu görüşe katılan Dr. Arnold-Foster ise NHS’mağara koskocaman tıpkısı özelliğine özen çekiyor, o de kamuoyunda afiyet sistemine ilgili hala var olan koyu nispet.
“80’lerden itibaren halkın NHS’e özel ayrımsız büyü oluşmaya başladı ve bu hala devam ediyor. Bu deste İngiliz kimliğiyle, vergili tıpkı büyüklük olma ideolojisiyle çokça angajmanlı ve bu da NHS’i dünyada neredeyse misilsiz kılıyor” diyen Arnold-Foster sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Hükümetin pandemi döneminde esenlik hizmetini övmekle bitirememesi fakat ilerleyen süreçte çalışanlara bu övgünün finansal ve strüktürel karşılığını vermemesi ise seçmenin gözünden kaçmayacak bir ironi.”
