ŞANLIURFA/IĞDIR – Mevsimsel ekincilik işçileri “Paketlemek Parası İçin” Türkiye’yi dolaşıyor (1)

Mevsimsel ekincilik işçileri, Türkiye’nin ciharıyek yanında cebin teri dökerek üretime katkı sağlıyor.

Tarım ve hayvancılıkta devlet ekonomisine mehabetli katkıda kâin Şark ve Güneydoğu Rum kentleri, herif gücüyle bile üretime bindi veriyor.

Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara’dan sonradan üçüncü tam meydan alan Şanlıurfa’dahi dahi kâh aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, haddinden fazla sayıda aile dahi evlerini geride bırakıp Adana’dan Konya’ya, Mersin Ağacı’den Kalabalık’ya, İzmir’den Sakarya’ya, Kütahya’dan Bursa’ya büyüklüğünde Türkiye’nin ciharıyek köşesine her an tarla ve bahçelerde çalışıyor.

Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, sarıerik, karpuz, şeker pancarı, patates, çilek, biber, fasulye, günebakan, domates, elma, üzüm ve fındık kabilinden ürünlerin hasat yahut çapalama işlerini özne işçiler, kurdukları çadırlarda şehir yaşamı ve teknolojiden ırak gitmek zorunda kalıyor.

Televizyon ve radyoyu kendileri amacıyla haddinden fazla ötede gören ekincilik işçilerinin bu yaşam koşullarından çocukları birlikte etkileniyor. Kavurucu ısıdam altında günde zaman zaman 12 saat çalışmak zorunda kalan ekincilik işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonra site değiştirerek mevsimine göre ikinci, üste üçüncü ürünün hasadına katılıyor.

Her sene familya ayından itibaren başladıkları yolculukta evvel durakları Çukurova olan ekincilik işçileri, burada seralarda ve karpuz fidesi ekiminde çalışıyor, arkası sıra yerfıstığı hasadı amacıyla Osmaniye’ye, soğan hasadı için Amik Ovası’na, hububat, pancar, nohut ve patates hasadı üzere İç Anadolu’ya, domates hasadı üzere Ege’ye, kayısı hasadı için Malatya’ya arkası sıra fındık hasadı üzere Karadeniz’e gidiyor.

Sabahın ilk ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların yolunu tutan ekincilik işçilerine, alelumum çocukları birlikte zevcelik ediyor. Gittikleri bölgelerde otağ yahut konteynerlerde artan işçilerin ağızlarından sâdır eş bayram ise “Aldatmak parası üzere” oluyor.

Tarım işçileri, son yıllarda Antalya ve Mersin’e birlikte seralarda gitmek için gidiyor.

“Türkiye’de 2 milyona mümasil mevsimsel seyyah ekincilik işçisi var”

Harran Üniversitesi Veri Gökçe Yazın Fakültesi Coğrafya Bölümü Bölgesel Coğrafya Asıl Bili Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Puan, AA muhabirine, mevsimsel tarım işçiliği ve barhana üstüne teferruatlı yıllardır akademik icraat yürüttüğünü söyledi.

Dünya genelinde ekincilik sektöründe 1,1 bilyon kişinin aksiyon gücüne ihtiyaç duyulduğunu, bunun 450 milyonunun mevsimsel tarım işçisi gücünden karşılandığını tamlayan Nokta, “Türkiye’da istihdam edilen yaklaşık 32 milyon kişiden 5-6 milyonu ekincilik sektöründe vadi almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise sezonluk seyyah tarım işçileri oluşturuyor.” dedi.

Benek, sezonluk gezici ekincilik işçilerinin zat içlerinde iki gruba ayrıldığını dile getirerek, “Biri mahalli anlamda, yani kendi yöresinde amma evini terk ederek zamanının balaban ayrımsız kısmını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Gayr ise ailesiyle el dışına çıkanlar ki bu koca tıpkı sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını kendi evleri ve illeri dışında geçirmek amacıyla yola çıkarlar. Çabucak bire bir yöreye de gitmezler aktif ayrımsız hayat sürdürürler. Örneğin Malatya’ya kayısıya elan sonraları Karadeniz’e fındığa, İç Anadolu’de şekerpancarına, Çukurova’de pamuğa, Akdeniz’bile narenciyeye, Ege’bile ise üzüme masraflar. Yani yılın az daha iri ayrımsız kısmını özlük hayat alanları dışında geçirirler.” diye konuştu.

Sezonluk seyyah ekincilik işçilerinin seçme yıl okullar kapanmadan mecmu ev fertleriyle bulundukları yeri metrukiyet ettiklerini belirten Fakül, şöyle bitmeme etti:

“O nedenle elimizde sayıya ait kemiksiz tıpkısı bilim bulunmamaktadır ancak pandemiyle gelişigüzel sayıya kısmen ulaşılmış durumdadır. 2020’de ülke dışına geçmek zorunda mütezayit sezonluk ekincilik işçileri pandemiden affedilmiş tutuldu ve izin alarak iklim dışına çıktılar. Bu açıdan bakıldığında dahi bire bir tenakus oldu, yani erinçsiz olanlar o anda Kovid-19 olanlar benzeri kısmı gidemedi ama buna rağmen 2020’da resmi cevaz alarak Şanlıurfa dışına çıkan ev sayısı 27 bin civarındadır. Mecmu aile fertleri dahil edildiğinde ortaya çıkan safiha 160-170 bin tarım işçisine istikbal ediyor. Şanlıurfa’de bütün familya fertleri dahil edildiğinde mecmu sayının 300 bin olduğunu söyleyebiliriz.”

“Mobilite benzeri yaşamdan bahsediyoruz”

Prof. Dr. Puan, Türkiye genelinde sezonluk ekincilik işçisi üstüne kamera ve verici bölgelerin bulutsuz ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:

“Bildirme çok Doğu ve Güneydoğu Rum bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri yer aşkın mevsimlik tarım işçisinin olduğu kesim olarak karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Rum Bölgesi’nde da olduğunu söyleyebiliriz. Sezonluk ekincilik işçisi düzlük bölgeler ise Karadeniz fındık, İç Küçük Asya şekerpancarı, Çukurova pamuk ve diğer sebzeler, Ege’da üzüm gibi ürünler… Göç veren ve alan bölgelerde böyle bire bir mobilizasyon var. Yani mobilite aynı yaşamdan bahsediyoruz. Mütekâmil ülkelerde mevsimlik ekincilik işçisi mobilizasyona geçe haddinden fazla sert ve net tıpkısı şekilde kollar dahil edilmez amma Türkiye’da çok zahir ve açık aynı şekilde sülale fertleri bütünü karışma edilir. Yani daha kapanmadan ayrıntılar okuldan alınır ve yollara düşülür.

Dolayısıyla Türkiye’da 5-6 milyon birey ekincilik sektöründe çalışırken, hem mahalli hem turist yerine bakıldığında 2 milyona mail bire bir mevsimlik ekincilik işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati calip ülke birlikte Şanlıurfa’dır. Şanlıurfa’nın bu kadar efdal olması epey düşündürücüdür. Çünkü tarım potansiyelinin genişlik faziletli olduğu illerden biri.”

Gezmen tarım işçilerinin emek takvimi

Çoğunluğu Şanlıurfa’dan tutmak için Güneydoğu’dan Türkiye’nin dört bir yanına çalışmaya revan gezgin tarım işçileri, birlik yılı neredeyse memleketlerinin dışında çalışarak geçiriyor.

Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimsel ekincilik işçisi toprak kayması almazken, bu illerden Türkiye’nin dört bir yanına iştirakçi gidiyor.

Gezgin tarım işçilerinin mesai takvimi ise şöyle:

Sülale: Karpuz fidesi ekimi (Adana)

Şubat: Brokoli, Karnabit (İzmir)

Mart: Erik (Mersin)

April: Şeftali, çilek (Sazak), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-hıyar (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)

Mayıs: Karpuz, kumpir, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), çükündür çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)

Haziran: Gündöndü, sarımsak, pancar (Aksaray), kiraz (Adana), kayısı, lamba karpuzu, kavun (Mersin Ağacı), enginar (Sakarya), sarıerik (Manisa), kayısı, karpuz (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve salatalık (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)

Orak Ayı: Sarıerik (Malatya), tahıl (Konya), göveri ve ürün (Afyonkarahisar), üzüm (Sazak), süt mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, karpuz, marul, şeftali (Bilecik), domates, kumpir (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), sarıerik (Elazığ)

Ağustos: Fasulye, pancar (Karaman), narenciye (Adana-Mersin Ağacı), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Kargaşa-Trabzon), üzüm (Manisa), gün çiçeği, domates (Kayseri), nohut, günebakan, soğan, şeker hastalığı pancarı (Yozgat), patates ve soğan (Amasya), lamba karpuzu-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), gündöndü (Bursa), kuru fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik günâşık (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), budala, soğan, domates (Ankara)

Eylül: Günebakan (Veca), patates (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), kumpir (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, arık fasulye (Bitlis), darı, çükündür, gün çiçeği (Kütahya), Koz (Balıkesir), pancar, domates (Eskişehir), kontekst günebakan (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep Fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)

Ilk Teşrin: Zeytin (Sazak-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), parafin helvacı kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), taze fasulye (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Sivas), gündöndü (Muş), kumpir (Teşrinievvel), mısır, ayçiçeği, soğan, patates, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)

Son Teşrin: Turp (Osmaniye), kırmızı gözleme (İzmir), şeker hastalığı pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), darı (Konya), Trabzon Hurması (Adıyaman)

Boşluk: Yeregeçen (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Vazıh), marul çarliston marka altı (Bilecik)



Share: