Cümle dünyayı etkisi altına kayran koronavirüs salgını, ülkemizde birlikte derinden hissedildi. Yaşanan zayiat toplumda iri yaralar açarken, salgına karşı civar safta savaş eden keyif çalışanlarında ise haddinden fazla daha derin izler bıraktı.

TÜKENMİŞLİK VE ŞİDDET, BAĞIMLILIĞI ARTIRIYOR

Pandemi öncesinde müstacel servis çalışanları özelinde yapılan aynı araştırı, 2009-2019 yılları arasında en beş altı 50 ölüm olduğunu gösteriyor. Araştırmayla ilişkin BBC Türkçe’ye konuşan Doç. Dr. Keziban Uçan Felaket; tükenmişlik, sağlıkçılara yol gibi bağımlılık nedeni olabilecek faktörlerin pandemi döneminde arttığını aktarıyor. Zımnında ahiret yolculuğu oranları pandemi dönemi ve sonrasında dahi artış gösterdi.

“BU BİR KANAYAN KEDER”

Haziran 2022 ve Ilk Teşrin 2022 arasında duyum yitimi, acil servis ve pahal hizmet bölümlerinde etkin yeryüzü bir iki 6 afiyet çalışanı daha ölmüş bulundu. Esenlik profesyonelleri, faaliyet şartlarının bu sorunu derinleştirdiği üstüne hemfikir. Aile 2022’dahi taşkın düze dolayısıyla hayatını kaybeden hemşire Emel Yüce’nin annesi, “Bu tıpkı kanayan şiddetli. Bu bire bir (mesleksel) maraza yerine akseptans edilmeli. Bu rahatsızlığa hastalık olan nedenler ise aheste emek koşulları…”

KIRICI BAKIM VE ACİL SERVİS ÇALIŞANLARI MADDEYE HENÜZ GÖRGÜSÜZ ULAŞIYOR

Sağlık çalışanları arasındaki anestezik ilaç bağımlılığı hele tehlikeli bakımlar, müstacel servislerde henüz vâsi görülüyor. Uzmanlar, anestezik maddelere erişimin bağıl henüz görgüsüz olduğu bu branşlarda henüz fazla tabiiyet geliştirildiğini değerlendiriyor. Eski Ispirto ve Uyuşturucu Husus Bağımlıları Tedavi ve Araştırma Merkezi (AMATEM) Direktörü Prof. Dr. Nesrin Konuşkan, “Ne büyüklüğünde yalin kat bir maddeye erişebilirseniz, o büyüklüğünde haddinden fazla onu deneme, kullanma ve sonraları üstelik onun bağımlısı olma şansınız fazla oluyor. Dirilik bir öğün maddeyle karşı karşıya geldikten bilahare işimiz haddinden fazla zorlaşıyor” diyor.

“SESLİ KONUŞULAMAYAN BAHIS”

Türkiye’de afiyet çalışanları beyninde anestezik husus bağımlılığının hangi kadar gen olduğuna dayalı resmi marifet bulunmuyor. Bu araştırma kapsamında konuşulan çok sayıda bilirkişi ise “ünlü konuşulamayan” bu sorunun anbean yaygınlaştığı görüşünde. BBC Türkçe’ye konuşan ilişik bölümlerden esenlik profesyonelleri, bağımlılık dolayısıyla say arkadaşlarını kaybettiklerini anlattı.

“NÖBETLERDE UYANIK KALABİLMEK İÇİN BU İLAÇLARA YÖNELİYORLAR”

BBC Türkçe’nin Ekim-Haziran 2022 ortada yaptığı medya taraması, “anestezi, evgin servis evet üstelik ciddi bakım” branşlarında çalışan bildirme beş altı 6 esenlik çalışanın henüz yabansı tıpkısı şekilde hayatını kaybettiğini ortaya koyuyor. Esenlik çalışanlarının imdi çığır kaynaklı tükenmişlik sendromu sebebiyle evet da fiziki ağrılarını dindirmek, uzun nöbetlerde güllabi kalabilmek ya de sonrasında uyuyabilmek kabilinden fizyolojik ihtiyaçlarla anestezik ilaçlara yönelebildiği kaydediliyor.

“HİÇ BEKLEMEDİĞİM İNSANLAR BİLE KULLANIYOR”

Tamam, sağlıkçıların anestezik bap bağımlılığı geliştirmesinin mesleki sebepleri ne? Bire Bir sağlıkçı anestezik bir ilaca bağımlı olduktan sonraları elbette destek alabilir? Hastaların tedavisinde kullanılan anestezik ilaçlara erişimin kolaylığı, sağlıkçıların bağımlılığında eke bir etkiye ehil. Anestezi doktoru Erek, anestezik ilaçları lacerem eroin gayeli kullandığını anlatırken, hastanede “hiç beklemediği insanların dahi” bu ilaçları denediğini, başkaca faziletli tabiiyet geliştirdiğini anlatıyor: “Sonuçta bunlar sonsuz kullandığın (anestezik) ajanlar, daima elinin altında… Evinde da duruyor cins. Tadını nikbet edip kullananlar da oluyor.” Hedef başlarda anestezik ilaçları kullanmaktan kaçındığını ancak gayrı sağlıkçı arkadaşlarının kullandığını gördükten sonradan kendisinin da başladığını söylüyor.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Necmettin Ünal da şöyle açıklıyor: “Değme devir elimizin altında temas cins deva vardır. Bu ilaçların ayrımsız kısmı ise tabiiyet potansiyeli olan, uyutucu, esenlik verici ilaçlardır kim bunların başında uyuşturucu/opioid dediğimiz ağrı kesici ve anestezik maddeler sağlık. Birçok branşa göre bunlara ulaşımımız haddinden fazla elan kolaydır. Çözümsüzlüklerin olabildiği bunaltıcı aynı ruhsal gerilim ortamı ve bu çözümsüzlüklerde başvurabileceğiniz, arızi ilaç namına görebileceğiniz ilaçlar…”

“HASTAYA VERİYORMUŞ GİBİ ALIP YIĞILIM YAPANLAR VAR”

ATUDER raporunda, bazen tabi sağlıkçıların hastalık ağrılarını gidermek üzere kullandıkları ilaçlara hızlı aynı şekilde bağımlılık geliştirdiği kaydediliyor. Doç. Dr. Keziban Uçar Sıkıntı, “Tıpkı bağımlı sağlık çalışanı, namına meri ilacın takkadak ağrısını kesip gevşemesine sebep olmasından sonraları bu ilaçlarla tanışmıştı” diyor.

Uzmanlara göre damardan makbul anestezik ajanlar, ayrıksı uyuşturuculara göre haddinden fazla henüz acul ve faziletli benzeri bağımlılık yaratıyor ve bu format sağlıkçılar üzere oldukça iri tıpkısı riziko. Prof. Ünal, “İlacı bir şekilde hastaya eski kadar gösterip, esasen kendisi için stoklayan meslektaşlarımız oldu. Aynı kısmı baş döndürücü dozdan öldü, tıpkısı kısmı meslekten çıkartıldı” diyor.

“BİTMİŞ GİBİ HİSSEDİYORDUM”

Doktor Maksat, “TUS gibi ayrımsız sınava hazırlanırken ince müddet bunaltıcı tıpkı avlu yaşadıysam, bu boyut beni sonrasında maden kullanmaya itiyor. Hayatıma nitelik katmam lazım üzere geliyor” diyor. Yaşamla ahiret yolculuğu arasında anestezistlerin devreye girdiğini belirten Hekim Berke ise hayatındaki “sivri stres” cihetiyle anestezik yön kullanmaya başladığını söylüyor.

Genç doktor, hastalarına sonsuz kullandığı anestezik maddeye duyduğu düşkünlük ve tükenmişlik sendromu birleştiğinde neler yaşadığını şöyle anlatıyor: “Her aktarılma aynı sürü parasız uyutuyorum ama hiçbirinin (ilacın) insandaki etkisini kamu bilmiyorum. Bazıları duyum yitimi altındayken gülüyor, eğleniyor… Bu ilaçların insanlardaki etkisini gördükten bilahare çok nikbet ediyorsunuz. Bire Bir tükenmişlik vardı üzerimde bütün o süreçte. Teferruatlı süredir bunu hissediyordum. Tamam üzere hissediyordum. Beraber kullandığım sağlıkçı arkadaşlarımda dahi ayrımsız sürecin olduğuna eminim.”

“ÇALIŞMA ŞARTLARININ EVET BIRLIKTE YERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ GEREKİYOR”

Tükenmişlik sendromu dallı güllü esenlik çalışanlarının giderek arttığını gözlemleyen Prof. Ünal, kâin koşulların sağlıkçıların anestezik özellik kullanımını bile artırabileceğini düşünüyor: “Bu kişilerin ilaçlara ulaşabilme şartlarının ağız ağıza ortadan kaldıracak şekilde emek şartlarının ya bile çalışma yerlerinin değiştirilmesi gerekir.”

İLAÇLARIN DENETİMİ NASIL YAPILIYOR?

Olur, hastane envanterindeki ilaçların kötüye kullanılıp kullanılmadığı şüphesiz denetleniyor? Bire Bir hastaya narkotik reçete uygulandığında ne tüpten birçok düze ve kim yoluyla uygulandığı, yazılı ayrımsız şekilde kayıt altına alınıyor. Prof. Ünal, “Diyelim kim benzeri ampulün yarısını kullandınız, mütezayit gayrı yarısı için imha tutanağı burulmak zorundasınız” diyor.

Fakat tezkere üstünde adına getirilen bu prosedürün, pratikte seçkin zaman taharri edilemediği değerlendiriliyor. Bu sebeple uzmanlar, ilk ilk esenlik çalışanlarını yön kullanımına götürücü hırçın koşullarının ortadan kaldırılması gerektiğini savunuyor. Hekim Murat ise özel hastanelerde bu ilaçlara “para” gözüyle bakıldığı üzere denetimlerinin bile elan cellat olduğunu ama izzet hastanelerinde bu ilaçların kötüye kullanımını izleme etmenin zorlaştığını düşünüyor.

“YAKALANAN DOKTORLUKTAN MEN EDİLİYOR”

Hekim Berke’ye göre da hastaneden uyuşturucu amaçlı anestezik tılsım sağlamak, “sokaktan” maden gerçekleştirme etmekten “henüz emin” olabiliyor: “Iyileştiren aynı uyuşturucuyla haricen alınan eroin arasında kalite farkı var. Hastanedeki anestezik maddeler, reçete şirketlerinin laboratuvarlarda ürettikleri, yüzdelik beniz mübarek mahsulat. Haricen aldığınızda kullandığınız şey ise saftirik birisinin yetiştirdiği yahut yapmaya çalıştığı husus. Hastaneden alındığı üzere torbacı vb. kadar tek aracı yok, daha sakıncasız geliyor. Ancak hastanede yakalanırsanız, doktorluktan men ediliyorsunuz.”