Mardinli 11 nefis Sazan ailesi, Toros Dağları’nın eteklerine kurulu Konya’nın Yarayan ilçesinde mangal kömürü üretiyor.

Memleketlerinden kilometrelerce uzakta mangal kömürü istihsal işi eden familya üyesi 11 kişi, çalıştıkları bölgede kurdukları çadırlarda yaşam sürüyor.

Yaklaşık 6 kamer boyunca konakladıkları alanda değme sabah saat 06.00’dahi mesaiye başlayan karı bireyleri, Toros Dağları’nda kesim izni verilen ağaçları budayıp traktörle odun kömürü üretimi yapılan alana indiriyor.

İki ay cem alanında odunları biriktiren ocak, üzerini toprakla kapattıkları odunları, kestirmece 25 dolaşma boyunca geceli gündüzlü münavebeli çalışarak yakıyor. Kestirmece 6 ay süren bu sinerji süreçte sonuç yerine kömürler paketleniyor.

Mardinli 5 bala babası 39 yaşındaki Mehmet Mübarek Sazan, AA muhabirine, çocukluğunun kömür yapımında geçtiğini, özlük çocuklarına bile aktarmak istediği bu mesleği sürdürmekten memnun olduğunu söyledi.

Kömür yapım işini 100-200 yıl ilk birlikte atalarının yaptığını, onların mesleklerini sürdürdüklerini nâkil Sazan, “Odun kuşkusuz kömür peki, bittabi çatılır, lacerem topraklanır, zahir çıkarılır, odunun özü kömüre pekâlâ çevrilir atalarımızdan öğrendik. Türkiye’nin hemencek gelişigüzel ilinde yaptık bu işi.” dedi.

“Beş çocuğum var, beşi de gurbette doğdu”

mangal kömürü yapımını devletin denetimi altında yaptıklarını, belirlenen bölgelerde ağaç kestikten sonradan aylar süren ayrımsız emekle yılda ortalama 60-70 titrem kömür ürettiklerini anlatan Sazan, şöyle devam etti:

“İşe beşinci ayda başlıyor, 11’inci ayda, yani aralık ayında bitiriyoruz. İş bittikten bilahare çadırımızı, eşyalarımızı topluyor, memlekete dönüyoruz. Çoluk çocukla, ailemizle bu arada geliyoruz. Ilkokul çocuğum var, beşi dahi gurbette doğdu. Ömrüm kömür üretiminde göçebe geçti. Zordur, meşakkatlidir amma rızkımızı kazanıyoruz. Çoluk çocuğumuzun rızkını kazanıyor, geçimimizi bu şekilde sağlıyoruz. Bu şekilde hem devlete hem kendimize katkıda bulunuyoruz. Yani hem kendimiz için hem devletimiz üzere çabalıyoruz.”

Kömür üretim sürecine değinen Sazan, çadırları kurduktan sonradan inikat sürecine başladıklarını belirterek, şöyle bitmeme etti:

“Tıpkısı ay süresince sabah 06.00’dan akşam ezanı 20.00’ye büyüklüğünde dikme kesiyoruz. Sonradan hep bu arada buduyoruz. Kestiğimiz odunları traktörle yaptığımız yoldan indiriyoruz. Bir kamer böyle süreç geçiyor. Tıpkı ay birlikte alelade parçalara fek işlemi sürüyor. Üçüncü ayda bulunduğumuz yere bu odunları topluyoruz. Sonra 10-15 dönme zarfında odunları elle, yegâne tek, tespih tanesi kadar dizerek belen oluşturuyoruz. Evvel balya samanıyla sonraları ham ya üstelik ızdıraplı toprakla üzerini kapatıyoruz. Bu odun tepelerine da ‘toruk’ ya birlikte ‘ocak’ diyoruz. Sonraları ateşini derun veriyoruz. Bu defa kat işi başlıyor. mütemadi başında kat tutuyoruz. 25 dolaşma süresince bu torukların başında kat tutuyoruz.”

“Füru birlikte bizden gördükleriyle minyatür toruklar yapıyor”

İçinde dağ yanan torukların bakımını bile aksatmadıklarını, ara sıra beslemeler yaptıklarını, çekicilik düz bölgeleri kapattıklarını nâkil Sazan, toruk içindeki incitici sönünce doğal şekilde soğutma çalışması gerçekleştirdiklerini, ardından ortaya çıkan kömürleri düzenli şekilde paketlediklerini dile getirdi.

Bu işlemlerin toplanmış 6 kamer sürdüğünü vurgulayan Sazan, “Elan evvel bu işi yapmamış, alışmamış insanlar yapamazlar. Buranın yerli halkı bizi görüyor, ‘çok tahakküm ayrımsız hisse senedi, elbet yapıyorsunuz?’ diyorlar ama biz alışmışız, yapıyoruz. Çocuklar bile bizden gördükleriyle minyatür toruklar yapıp günlük 2-3 kilo kömür çıkarıyor.” ifadesini kullandı.